Εικαστικά ακτιβιστικά κινήματα: Η Βιενέζική ομάδα δράσης ως βάση της κοινωνικής αφύπνισης

mmarievi
Oct 26, 2016
2 min read

Εδώ και μερικούς μήνες παρακολουθούμε τις δράσεις των Guerrilla Girls στη WhiteChapel Gallery του Λονδίνου. Οι ομάδα των Guerrilla Girls έχει μακρά ιστορία πίσω της, ιδρύθηκε το 1985 και αποτελείται κυρίως από γυναίκες που μάχονται κατά των έμφυλων και φυλετικών διακρίσεων που συμβαίνουν στο κόσμο της τέχνης. Ο συνηθέστερος τρόπος που προβάλλουν τις πεποιθήσεις τους, είναι performances με χαρακτήρα διαμαρτυρίας.

Οι καταβολές αυτών των κινημάτων βρίσκονται στην Βιενέζικη Ομάδα Δράσης (Wiener Aκtionsgruppe). Τα μέλη της που δραστηριοποιήθηκαν τη δεκαετία του ’60, είχαν νωπές μνήμες από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα εγκλήματα των Ναζί.

Σκοπός των αξιονιστών ήταν να επαναφέρουν τις αποτρόπαιες εικόνες που έζησαν από την κατοχή των Ναζί, στη μνήμη του κοινού. Με αυτό τον τρόπο πίστευαν ότι το κοινό θα ξεπεράσει τα ψυχολογικά τραύματα που απέκτησε.

Το εικαστικό μέσο που χρησιμοποιούσαν οι αξιονιστές ήταν το σώμα τους. Το σώμα θεωρήθηκε ως ένα εργαλείο διεκπαιρέωσης του εικαστικού έργου που παρήγαγαν και παράλληλα, διερευνούσαν τα όρια του μέχρις εσχάτων. Ειδικά προς τις αρχές της δεκαετίας του ’70, λίγο πριν διαλυθεί το κίνημα, ο Gunter Brus και η Valie Export υπέβαλαν τα σώματα τους σε μεγάλο κίνδυνο.

Εμείς θα χαρακτηρίζαμε την πλειονότητα των έργων ως performances , οι ίδιοι όμως προτιμούσαν τον όρο aktions, που σημαίνει δράσεις. Στις δράσεις χρησιμοποιούνταν συχνά και οργανικά απόβλητα όπως αίμα, σπέρμα, ούρα και γάλα. Ας μην ξεχνάμε ότι χρονικά έχει προηγηθεί και η Γαλλική σκατολογία, μια καλλιτεχνική έκφραση με συγγενικό σκεπτικό.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Ευρώπη και στην Αμερική εμφανίστηκαν πολλά κινήματα, όπως το Fluxus που ασχολήθηκαν με τις φοβερές στιγμές που είχε ζήσει η ανθρωπότητα εξ αιτίας του. Οι αξιονιστές, όμως χρησιμοποίησαν μια πολύ βίαιη και ωμή οπτική γλώσσα για να επικοινωνήσουν τα μηνύματα τους. Ήταν από τις πρώτες καλλιτέχνες συσπειρώσεις όπου τα μέλη της δεν δίστασαν να ουρήσουν και να αυνανιστούν δημόσια. Το συγκεκριμένο κίνημα έθεσε υπό αμφισβήτηση την θεωρία της τέχνης και ζητήματα ηθικής στη τέχνη.

Σήμερα στην Ελλάδα τέτοια κινήματα εμφανίζονται συνεχώς, συντάσσοντας ριζοσπαστικά μανιφέστα σχετικά με τον κόσμο της τέχνης και τη κοινωνία. Αρκετές ομάδες δεν διστάζουν να κάνουν λόγο και για επανάσταση. Συγχέοντας έτσι την έννοια του καλλιτεχνικού - ακτιβιστικού κινήματος με την έννοια του πολιτικού κόμματος.